همان‌طور که می‌دانید محصولات کارخانه‌ها بعد از اتمام فرآیند تولید، به مکانی به نام انبار، جهت نگهداری و بررسی کنترل کیفی کالا، منتقل می‌شوند. در واقع انبارداری نوعی فعالیت اقتصادی جهت تهیه و نگهداری از مواد اولیه و همچنین محصولات تولیدی کارخانه‌ها است. از طرفی در انبار نیاز به استفاده از یک سری امکانات و تجهیزات انبارداری پیشرفته است تا بتوان از محصولات به طور کامل نگهداری کرد. از این جهت که انبارداری امری مهم و ضروری در هر گونه کار تولیدی است؛ در این مقاله قصد ما بر آن است که به معرفی تجهیزات مورد نیاز انبارداری و همچنین وسایل مورد نیاز انبارداری بپردازیم. پس توصیه می‌شود تا آخر این مطالب را مطالعه بفرمایید.
سیستم انبارداری چگونه کار می‌کند؟
سیستم انبارداری جزئی از فرآیند تولید محسوب می‌شود و با توجه به نوع محصول تولیدی در هر شرکت متفاوت و خاص است. به طوری که در بعضی انبارها هنوز از روش‌های قدیمی و سنتی جهت انبارداری استفاده می‌شود. در حالی که در خیلی از کارخانه‌های تولیدی از تجهیزات مدرن و مکانیزه برای انبار کردن محصولات استفاده می‌کنند. در سیستم‌های خودکار، بدون نیاز به نیروی انسانی تنها با استفاده از نرم‌افزارهای لجستیکی، سیستم تحویل و دریافت خودکار محصولات، عملیات انبارداری صورت می‌گیرد. استفاده از سیستم‌های خودکار در مکان‌های خیلی سرد مانند ارتفاعات که کار کردن نیروی انسانی در آنجا سخت و طاقت‌فرسا است، به کار می‌رود.
انواع تجهیزات مورد نیاز انبارداری
وسایل مورد نیاز انبارداری از بخش‌ها و قسمت‌های متفاوتی تشکیل شده است. این تجهیزات شامل امور دفترداری، تخلیه و بارگیری، حمل و نقل، اندازه‌گیری، نگهداری و تجهیزات ایمنی است. در ذیل به طور خلاصه به تشریح هر کدام پرداخته می‌شود:
ملزومات مورد نیاز دفتری
تجهیزات دفتری به تجهیزات اداری گفته می‌شود که در جهت تهیه گزارش‌ها و دیگر تنظیمات دفتری قابل اجرا است. این تجهیزات شامل اسناد انبارداری، کارتکس، سیستم‌های کامپیوتری آنلاین و مجهز به برنامه‌های انبارداری است. با استفاده از این برنامه‌ها می‌توان گزارشات دقیق، سریع و کاملی از انبارداری تهیه کرد و به بخش حسابداری تحویل داد. استفاده از این وسایل در انبارداری، از به وجود آمدن اشتباهات و مشکلاتی که با استفاده از روش سنتی و دستی در انبارداری وجود داشت، جلوگیری می‌کند. زیرا در سیستم‌های آنلاین و کامپیوتری احتمال خطا و اشتباه تقریبا به صفر می‌رسد.
تجهیزات مورد نیاز تخلیه و بارگیری
این تجهیزات شامل وسایلی است که در هنگام تخلیه و بارگیری محصولات به کار می‌رود. یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین وسایل تخلیه، جرثقیل است که شامل انواع مختلف دستی، کارگاهی، سقفی، بازویی و اتومات می‌شود. هر کدام از انواع جرثقیل متناسب با نوع محصول، سبکی و سنگینی آن و همچنین فضای موجود در انبار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وسایل مورد نیاز انبارداری برای حمل و نقل
از دیگر وسایلی که در انبارها بسیار کاربرد دارد لیفتراک است. این ماشین در ابعاد و وزن‌های مختلف به بازار عرضه می‌شود. انواع لیفتراک به شکل برقی، گازی، بنزینی و گازوئیلی در بازار موجود است. استاکر از دیگر تجهیزات انبارداری است که انواع مختلفی نیز دارد. استاکر از لحاظ کاربردی بسیار شبیه لیفتراک است با این تفاوت که این وسیله امکان تردد در فضاهای کوچک و باریک مانند فضای بین قفسه‌ها را، در انبار دارد. از دیگر تجهیزات مورد نیاز انبارداری در زمینه حمل و نقل می‌توان به وسایلی مانند باربر، جک پالت، کپسول بر، لوله بر و بشکه بر اشاره کرد.
تجهیزات نگهداری
به طور کلی روش انبار کردن محصولات، متناسب با نوع تجهیزات موجود در انبار است. به عنوان نمونه در انبارهایی که دارای سیستم کارتکسی هستند؛ روش انبارداری نیز همچنان به شیوه سنتی صورت می‌گیرد. در این سیستم، فاصله بین قفسه‌ها در انبار طوری تنظیم می‌شود که امکان حرکت یک یا دو نفر و همچنین استاکر یا لیفتراک در بین آن‌ها وجود داشته باشد. سیستم قفسه بندی نیز به دو صورت متحرک و ثابت قابل انجام است. از سیستم متحرک بیشتر در انبارهای کوچک که امکان فاصله دادن به قفسه‌ها نیست، استفاده می‌شود. از دیگر وسایل نگهداری می‌توان به انواع پالت، باکس پالت برای نگهداری وسایل ریز و کوچک مانند انواع پیچ و مهره اشاره کرد.
کارتکس مشخصات کالا
کدگذاری یکی از اصلی‌ترین روش‌های شناسایی کالا است. روش کدگذاری یه این صورت است که مشخصات فنی و نام کالا را همراه با کد مربوط به آن بر روی برگه‌هایی نوشته می‌شود. این برگه به نام کارت شناسایی کالا یا کارتکس کالا شناخته می‌شود و در امور انبارداری بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت کارتکس هم جزء تجهیزات انبارداری است. امروزه سیستمی تحت عنوان بارکد خوان برای خواندن اطلاعات درج شده بر روی کارت شناسایی هر کالا وجود دارد که عملیات کد خوانی را سریع‌تر و راحت‌تر می‌کند. در زیر به طور خلاصه به توضیح این سیستم پرداخته شده است.
سیستم بارکد خوان
در انبارهای خودکار و مکانیزه از روش‌های جدیدی برای آگاهی از موجودی اجناس در انبار استفاده می‌شود. این سیستم‌ها شامل بارکد گذاری و RFID است که تفاوت این روش‌ها در طرز کارکرد هر کدام است. در سیستم بارکد خوانی از طریق تابش نور توسط دستگاه بر روی برگه‌های نصب شده بر روی کالا، اطلاعات مورد نیاز در مورد محصول خوانده می‌شود. در RFID با فرستادن فر‌کانس‌های رادیویی بر روی محصول، اطلاعات کالا با توجه به قدرت فرستنده و گیرنده، از هر فاصله‌ای قابل خواندن است.
تجهیزات مورد نیاز انبارداری در سیستم ارتباطات
هر انبار حداقل باید مجهز به یکی از انواع سیستم‌های ارتباطی باشد. یکی از این وسایل ارتباطی شامل تلفن بی سیم، جهت ارتباط با محیط خارج از انبار است. امروزه در روش‌های انبارگردانی مکانیزم و پیشرفته، سیستم‌های کامپیوتری آنلاین و متصل با شبکه مرکزی نیز از دیگر تجهیزات ارتباطی در انبارداری محسوب می‌شود.
تجهیزات ایمنی
این تجهیزات به وسایلی گفته می‌شود که در هنگام بروز حوادث و خطر، برای دفع خطر باید از آن‌ها استفاده کرد. از مهم‌ترین این وسایل می‌توان به انواع تابلوهای هشداردهنده، کپسول‌های آتش‌نشاني ثابت و متحرک، برچسب‌های ایمنی، فایر باکس و دیگر انواع وسایل مورد نیاز انبارداری که برای اطفاء خودکار حریق لازم است؛ اشاره کرد.
سایر وسایل کاربردی در انبارداری
وسایل گرمایشی و سرمایشی مانند انواع بخاری‌های گازسوز و نفتی، کولر، فن کوئل یا اسپیلت نیز جزء ضروری‌ترین تجهیزات انبارداری است. دستگاه‌های تهویه هوا نیز از موارد مهم در تجهیزات مورد نیاز در انبارداری شمرده می‌شود. از دیگر وسایل مورد نیاز در انبارها می‌توان به دماسنج، رطوبت سنج، زنگ خطر و … اشاره کرد.
جمع بندی
انبارداری یکی از بخش‌های مهم و کاربردی در هر نوع کارخانه یا بخش تولیدی است. همان‌طور که در بالا هم اشاره شد، سیستم انبارداری به دو روش سنتی و خودکار قابل انجام است که امروزه بیشتر از روش‌های مکانیزه و اتوماتیک جهت انبارداری استفاده می‌شود. در هر نوع سیستم انبارداری یک سری لوازم و تجهیزات اساسی مورد نیاز است. مهم‌ترین تجهیزات مورد نیاز انبارداری شامل تجهیزات دفتری، وسایل مورد نیاز انبارداری در تخلیه و بارگیری، دیگر تجهیزات ویژه حمل و نقل و نگهداری است. تجهیزات ایمنی هم از ضروری‌ترین تجهیزات انبارداری محسوب مي‌شود که در هر کارگاه تولیدی کوچک نیز حتما باید قبل از هر چیزی تهیه شود.